Albert Camus - H Ptosi / Η πτώση

Ο Jean-Baptiste Clamence, ο ήρωας μας, προσπαθεί να μη γίνεται φορτικός στους συνομιλητές του. Τους φέρεται με το γάντι, είναι ευγενικότατος αν και ολίγον πολυλογάς, τους παινεύει έστω κι αν τους συναντά για πρώτη φορά στη ζωή του, μιλάει, εξηγεί, κρίνει και κατακρίνει τους σύγχρονους αστούς, τους διανοούμενους, όλους εκείνους που άλλα λένε και άλλα κάνουν στη ζωή τους.

Και είναι πειστικός.

Μιλάει με τέτοιο πάθος, με τέτοια δύναμη, σα να κατέχει την “Αλήθεια του Κόσμου”, σα να είναι ο μοναδικός που μπορεί να δει και από τις δύο μεριές του καθρέφτη.

Και είναι πειστικός.

Ο άγνωστος συνομιλητής του Clamence είναι εκεί και τις επόμενες ημέρες. Ο ήρωας μας συνεχίζει το μονόλογο του, μιας και βλέπει πως έχει το χάρισμα να συναρπάζει τούς ανθρώπους με τις απόψεις του, δικηγόρος γαρ στο επάγγελμα. Οι πληροφορίες για τον ήρωα μας είναι φειδωλές και κάθε μικρή αποκάλυψη είναι ψίχα ψωμιού που θα μας οδηγήσει στην μεγάλη. Όσο ο λογοτεχνικός χρόνος κυλάει, ο Clamence δείχνει κάποια αστάθεια: Μιλάει για τον εαυτό του, όχι με τη ναρκισσιστική αρχική διάθεση, αλλά σα να θέλει να εξομολογηθεί κάποια πολύ μεγάλη αμαρτία, καταλαβαίνει πως και ο ίδιος είναι το εξίσου αισχρός με την κοινωνία που στηλιτεύει, κι ίσως ακόμα χειρότερος.

Και είναι πειστικός.

Η αποκάλυψη για την πράξη του Clamence δεν έχει και τόση μεγάλη σημασία. Είναι ένας ακόμα κρίκος μιας αλυσίδας αδιαφορίας ταγμένης σε πράγματα ανούσια και κίβδηλα, υπηρέτες ενός φαίνεσθαι που κάποια στιγμή, με μαθηματική ακρίβεια, οδηγεί στην Πτώση.
Albert Camus

Albert Camus
Η

“Πτώση” έρχεται να ολοκληρώσει με αριστουργηματικό τρόπο την τριλογία του Γάλλου (με Αλγερινές καταβολές) φιλοσόφου Αλμπέρτ Καμί, η οποία ξεκίνησε με τον “Ξένο” και την “Πανούκλα”. Δύο έργα που κάλλιστα θα μπορούσα να μιλάω τώρα γι’ αυτά, όμως οι προσωπικές προτιμήσεις με οδήγησαν στην τρίτη και κορυφαία, από όλες τις απόψεις, δουλειά του. Δίπλα στο “Μύθο” του Σίσυφου, ένα δοκίμιο που συγκλόνισε τον 20ο αιώνα και την ανθρώπινη σκέψη από την ημερομηνία της έκδοσης του και έπειτα, τα τρία αυτά βιβλία αποτελούν μία παρακαταθήκη για το ανθρώπινο γένος που όμοια της θα συναντήσουμε ελάχιστες φορές στην ιστορία του πολιτισμού.

Η επιβεβαίωση της αξίας τους μέσω ενός Νόμπελ, λοιπών βραβείων και εκατομμυρίων πωλήσεων (καθώς και αμέτρητες μεταφορές των έργων στο θέατρο, τον κινηματογράφο και γενικότερα στην τέχνη), είναι ένα ελάχιστο μοναχά δείγμα του αντίκτυπου τους. Οι γενιές που έρχονται και που θα ξαναδιαβάζουν και επαναδιαπραγματεύονται τις θέσεις του Καμί, αυτές είναι το σημαντικό και εκείνες που θα αποδείξουν τη διαχρονικότητα του.
Η

“Πτώση”, τώρα, είναι η εξομολόγηση του μέσου αστού. Είναι η δική μου εξομολόγηση έως ενός σημείου, για όσους θέλουν να σχηματίσουν μια γνώμη για τον κάκιστο χαρακτήρα μου, αλλά και δική σου. Είναι η εξομολόγηση ανθρώπων που μοιάζουν να έχουν λίγη εξουσία οιασδήποτε μορφής (αυτό δεν με αγγίζει, εγώ έχω πολύ εξουσία μέσα στο Fridge), που διάγουν ζωές συναρπαστικές, έχουν απόψεις ωραίες, κατακεραυνώνουν τα κακώς κείμενα και την υποκρισία της κοινωνίας και οι ιδέες τους είναι αιχμηρές και αμείλικτες.

Σας θυμίζουν σημερινά κουσούρια όλα όσα ανέφερα;
Η Πτώση είναι ένα αμείλικτο βιβλίο. Γεμάτο αιχμηρές γωνίες, στομωμένα ξυράφια και σκουριασμένα καρφιά. Μια παγίδα που δεν φαντάζεσαι πώς μπορείς να πέσεις μέσα. Αφού όλοι σε έχουν προειδοποιήσει

Από την άλλη όμως, οι ίδιοι είναι όσα χλευάζουν: Υποκριτές, νάρκισσοι, δειλοί και ελάχιστοι στην αποστολή τους σε αυτό τον κόσμο. Ανίκανοι να αγαπήσουν χωρίς συμφέρον, να πουν την αλήθεια χωρίς να την αλλάξουν, να πράξουν χωρίς να το υπολογίσουν. Και ενώ τις περισσότερες φορές, κανένας μας δεν παίρνει χαμπάρι πως είμαστε όλα αυτά, έρχεται μία στιγμή, ένα γεγονός, που μας βάζει μπροστά στο είδωλο μας και βλέπουμε κατάματα ποια είναι η πραγματική μας μορφή.

Ξέρω, τώρα όλοι θα σκεφτείτε: “Ωραίο βιβλίο θα είναι, ας το διαβάσουμε να δούμε για ποιους μιλάει“. Δεν πιστέψατε λέξη από την παραπάνω παράγραφο. Δικό σας το κρίμα. Η Πτώση είναι ένα αμείλικτο βιβλίο. Γεμάτο αιχμηρές γωνίες, στομωμένα ξυράφια και σκουριασμένα καρφιά. Μια παγίδα που δεν φαντάζεσαι πώς μπορείς να πέσεις μέσα. Αφού όλοι σε έχουν προειδοποιήσει. Ο Zampano το έκανε, πολλοί σημαντικότεροι από εμένα το έκαναν στο παρελθόν.

Τότε;

Τότε μιλάμε για έναν από εκείνους τους συγγραφείς που είχε την τύχη και την ατυχία να δει τον άνθρωπο στην μορφή που τον συναρμολόγησαν τα συστήματα και οι πολιτισμένες κοινωνίες, οι ιδεολογίες και οι θρησκείες, οι επίπλαστες μορφές ελευθερίας. Ο Καμί μόνο να μαντέψει μπορεί, ποιος θα ήταν ο άνθρωπος αν δεν είχε όλα αυτά. Και είμαι σίγουρος πως θα το ανακάλυπτε, αν η ζωή του δεν είχε σταματήσει βίαια στις 4 Ιανουαρίου 1960 σε κάποιον αυτοκινητόδρομο της Υόν. Μόλις 47 χρονών.

Εισέρχεστε με δική σας ευθύνη.