Michal Lorenc - Rozyczka (2010) [mp3@256]

Lista utworów:

01. Wyjazd z Polski 2:22
02. Warszawa 1967 2:02
03. Różyczka 1:30
04. Spadanie 2:31
05. Pisarze 0:58
06. Salon ubecki 2:00
07. Zabaweczka 2:18
08. Kawiarnia literatów 1:30
09. Złoty upadek 1:46
10. Gwiazda Dawida 0:53
11. Pocałunki 1:11
12. Marzenie 1:28
13. Paszport 1:58
14. Jaśmin 3:02
15. Aresztowanie 1:12
16. Kłamstwo 0:58
17. Zdrada 1:14
18. Wino 0:58
19. UB 2:05
20. Dziady 0:51
21. Wypędzenie 1:58
22. Marzec 1:29
23. Róże Różyczki 2:01
24. Świeczki 1:21
25. Dworzec Gdański 2:00
26. Dziecko 2:22
27. Dom 1:45

Czas całkowity: 45:05



Różyczka to kino do bólu autentyczne, inteligentne, esencjonalne i momentami bardzo zaskakujące i wstrząsające. W jego odbiorze doskonale pomaga sugestywna muzyka naszego wybitnego kompozytora - Michała Lorenca, który był odpowiedzialny za stronę muzyczną filmu. W filmie znalazło się też kilka hitowych piosenek z lat 60., których użycie, według mnie, czasem rozprasza w pewnym stopniu uwagę i skupienie na filmie. Jednak to oczywiście muzyka instrumentalna jest najważniejszym muzycznym elementem Różyczki. Michał Lorenc to jeden z tych kompozytorów żyjący całym sobą w żywiole muzyki otwartej - czułej na słowo poetyckie, na obraz filmowy i ekspresję. Sam nieraz podkreślał, że komponowanie przenosi go w jakąś dziwną przestrzeń duchową. Ta właśnie wielostronność wpływa na charakter jego muzyki. Początki pracy nad Różyczką nie były dla kompozytora łatwe – "Marzec 1968 roku był w naszym kraju czasem kryzysu politycznego, zapoczątkowanego przez studenckie demonstracje. Miałem wtedy 13 lat i pamiętam dobrze te zamknięte szkoły i puste szkolne ławki. Pamiętam co działo się wówczas na ulicach Warszawy. Pamiętam ten bunt, bo sam byłem zbuntowanym dzieckiem. Ten film rozbudził we mnie ponownie te trudne wspomnienia. Pisanie muzyki do niego wydawało mi się na początku niemożliwe, właśnie z powodu jego wielkiej siły i przekazu, jaki za sobą niesie. Te wszystkie emocje i przeżycia były bardzo silne. Przerastały mnie, ale ja wciąż mierzę się muzycznie ze sprawami, które mnie przerastają. Potrzebowałem ciszy i skupienia…" Kompozytor wyjechał więc na Mazury i tam w ciszy i odosobnieniu przez przeszło miesiąc komponował muzykę. Co ciekawe, temat przewodni filmu powstał w najmniej oczekiwanym przez artystę momencie - "Zaskakujące jest to, że główny temat przyszedł mi do głowy dopiero w ostatniej chwili, tuż przed nagraniami, ale ja często doświadczam takich zaskoczeń, bo emocje stale mnie zaskakują…"

Muzycznie Różyczka jest, ale tylko w pewnym stopniu, muzyczną i emocjonalną kontynuacją Osaczonego i Gliny. Znajdziemy w tej muzyce nawiązania głównie do tych właśnie ścieżek dźwiękowych – do tych znanych muzycznych przestrzeni, które obezwładniają, budzą wspomnienia i koją. W Różyczce Michał znów odwołuje się do sprawdzonych ekspresji i uczuciowych skojarzeń. Muzyka idealnie oddaje tematykę filmu i okres historii naszego kraju, w którym dzieje się jego akcja. Stylistyka tej ścieżki dźwiękowej nawiązuje w pewien sposób, co naturalne, do muzyki lat 60., jaką wówczas mogliśmy słyszeć w polskim kinie – do jazzu. Mamy tutaj właśnie ten charakterystyczny jazzowy liryzm – swoisty synonim dusznego, gorącego powietrza i zadymionego papierosami nocnego klubu. Całość przesiąknięta jest dramatem, niepokojem i seksem. Są tutaj też elementy muzyki żydowskiej, czy pozytywka tytułowej bohaterki.

Muzyka Michała Lorenca jest zachwycająca i ujmuje swoim kształtem. Tak najłatwiej można opisać wrażenia po przesłuchaniu płyty. Jest spokojna, momentami dramatyczna i bardzo duszna, lecz nie oznacza to prostoty lub ubogich dźwięków. Cały czas jest też w tej muzyce słyszalne pewne napięcie i niepokój, które przez cały film towarzyszy tytułowej bohaterce. Brak w tej muzyce współczesnego przepychu czy blichtru, tak dobrze znanego z popularnej muzyki dla masowego odbiorcy. Połączenie wyraźnych głosów saksofonu Henryka Miśkiewicza oraz smyczków z delikatnie brzmiącą harfą Anny Sikorzak-Olek jest hipnotyzujące. Szczególnie charakterystycznym elementem tej płyty jest też obecność fortepianu, który tak rzadko wykorzystuje kompozytor w swoich ścieżkach dźwiękowych. Według mnie za rzadko. Do tego wszystkiego dochodzą inne instrumenty, takie jak na przykład kontrabas, na którym gra Marcin Pospieszalski, czy *czelesta. Wszystkie wspaniale uzupełniają gamę muzyczną. W tym wyróżnieniu nie ma żadnego błędu. Chociaż muzykę odgrywa stosunkowo skromna orkiestra, niektóre instrumenty mają w utworach wyraźnie przyznaną dominującą rolę. Soliści w bardzo delikatny, często seksowny i drapieżny sposób potrafią na tej płycie modulować nastrój czasami podobnych motywów muzycznych zastosowanych w poszczególnych utworach. Dźwięki pozwalają nam na to, by tragizm trójki głównych bohaterów rozciągał się w czasie, a może nawet poza nim, aż do nieskończenie smutnego finału filmu, w którym notabene reżyser po raz kolejny w swoim dziele zastosował fantastyczny zabieg, zostawiając widzowi wielką metaforę i możliwość wyjaśnienia znaczenia tej końcowej sceny każdemu samemu z osobna.

Muzyczni melomani odnajdą w muzyce z Różyczki prawdopodobnie również różne elementy, które od lat zakorzenione są w filmowej muzyce europejskiej – pewną stylistykę czy rozwiązania harmoniczne. Szczególnie powinni docenić ten album miłośnicy delikatnych i europejsko-brzmiących płyt Alexandre Desplat’a, Philippe Rombi’ego czy Nicoli Piovanni’ego. O charakterze tej płyty decydują kompozycje nieomijające artystycznych ambicji. Kompozytor idealnie oddał klimat filmu i odczucia bohaterów, wspaniale przyporządkowując muzykę do obrazu i ciężkich sytuacji jakie rozgrywają się na ekranie, bardzo wyraźnie zaznaczając ich dramatyzm. Pomocna w odbiorze całości jest też rola fantastycznych zdjęć Piotra Wojtowicza, którego sposób ustawiania świateł na planie czy wplatanie materiałów archiwalnych do własnych zdjęć, jest przeprowadzone na wielkim poziomie, przewyższającym nawet film Rewers. Mimo, czasem trudnego, dusznego i niepokojącego klimatu, muzyka ta potrafi urzec i nie raz zaprzeć dech w piersiach. W niemalże wszystkich dźwiękach słychać nutę nostalgii i zadumy, lecz łączy je jeszcze kilka cech. Są one tak samo magiczne. Magiczne w swoim brzmieniu, magiczne w mocy, jaką przenoszą, magiczne w tym, jak działają na inspirowaną autentycznymi wydarzeniami historię filmu, bo muzyka opowiada nam dokładnie tę samą historię. Te wszystkie dźwięki są przecież różne, ale łączy je jedno - zaskakują, nie wpisują się w rutynowe oczekiwania, zmuszają do aktywnego pożądania za nimi i zupełnie absorbują… Tak samo jak i ten wybitny film.

Będąc w sierpniu 2009 roku w Warszawie na zgraniu tej muzyki z obrazem, już wtedy przekonałem się, że będzie to, tak filmowo jak i muzycznie, bardzo ciekawy i nietypowy projekt. Wierzę, że nabywcy tej płyty również nie będą zawiedzeni, bo rzadko kiedy mamy okazję słyszeć w naszym kinie tego typu ścieżkę dźwiękową. U Michała Lorenca muzyka rodzi się nie ze skomplikowanych harmonicznych struktur, ale z dopieszczonego pojedynczego dźwięku, nosowego brzmienia saksofonu, czy rozbijającego nasze muzyczne przyzwyczajenia brzmienia fletów. Pomimo tego, że płyta ta jest raczej przeznaczona dla osób bardziej wymagających, to i tak każdy, kto zna muzykę Michała, wie jakich emocji może się tu spodziewać, bo jak mówi sam kompozytor - "Muzyka jest nie tylko wrażeniem, które ma się po projekcji filmu, ale i projekcją emocji, które ten film nosi w sobie". Bardzo się cieszę z faktu, że finalnie udało mi się znaleźć dla tego projektu wydawcę i że po sześciu latach możemy cieszyć się w naszym kraju ponownie polską płytą kompaktową z muzyką filmową Michała Lorenca. Moja końcowa ocena jest zatem w pewnym stopniu taką swoistą wypadkową wielu różnych czynników. Trudno jest mi tak dosłownie i jednoznacznie ocenić ten album z powodu poświęcenia pewnej ilości czasu i nakładu pracy w jego powstanie… ale warto było, choćby dla tej muzyki!